Бішкек төрінде екіжақты сауданы 3 млрд долларға дейін ұлғайтуға келісті. Білім мен су-энергетикада жаңа қадамдар

Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев пен Қырғызстан Президенті Садыр Жапаровтың төрағалығымен Қазақстан мен Қырғызстан Жоғары мемлекетаралық кеңесінің жетінші отырысы өтті. Мемлекет басшылары екі ел арасындағы саяси диалогты тереңдетіп, сауда-экономикалық, көлік-транзиттік, су-энергетикалық және мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықты кеңейту жөнінде уағдаласты, деп хабарлайды Anyqtime.kz ақпарат агенттігі.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев бауырлас елге шақырғаны үшін Қырғызстан басшысына алғыс айтып, бұл ресми сапардың өзегі – қазақ-қырғыз байланысын жаңа деңгейге көтеру екенін атап өтті. Ол жоғары деңгейдегі тұрақты диалогтың арқасында интеграцияның сапалы белеске шығарына сенетінін жеткізді. «Қазақ пен қырғыз – тағдыры тамырлас жұрт. Тарих талқысында бір-біріне сүйеніш болған ағайынның ынтымағы – ұрпаққа аманат», – деген ойды алға тартып, бүгінде қатынас өзара сенім мен сыйластыққа негізделген берік әріптестікке айналғанын айтты.

Қазақстан Президенті Қырғызстанды өңірдегі басты стратегиялық серіктестердің бірі ретінде атай отырып, екіжақты тауар айналымы шамамен 2 миллиард долларға жеткенін еске салды. Оның пікірінше, бұл көрсеткішті ұлғайтуға әлеует мол: инвестициялық кооперация нығайып, бірлескен жобалар іске асуда; су-энергетика бойынша үйлесімді жұмыс жолға қойылған; мәдени-гуманитарлық байланыстар да айқын серпін алған.

Мемлекет басшысы сондай-ақ өткен жылы Одақтастық қатынастарды кеңейту туралы тарихи шартқа қол қойылғанын еске салып, бүгінгі кездесуде Ынтымақтастықтың кешенді жоспары қабылданатынын мәлімдеді. «Бұл маңызды қадамдар қазақ-қырғыз байланысына тың серпін береді. Үкіметтер сол жоспардағы мақсат-міндеттерді нақты орындауға тиіс», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Өз кезегінде Қырғызстан Президенті Садыр Жапаров Қазақстанмен достық, тату көршілік және бекем бауырластық рухындағы қарым-қатынасты жан-жақты нығайтуға бейілді екенін нақтылады. Ол Қазақстанды сыртқы саясаттағы ерекше орын алатын ең жақын көрші, негізгі сауда серіктестердің бірі деп сипаттап, стратегиялық ынтымақтастық пен одақтастық қатынастардың дәйекті дамып келе жатқанын атап өтті. Жапаров қазақ пен қырғызды «егіздей ұқсас халықтар» деп сипаттап, «Ұлы Абайдың: «Еш қазақ қырғыз бен қазақтың бір тұқымдас екеніне таласпайды» дегені – бүгінгі татулық пен өзара қолдаудың темірқазығы» деген мазмұнда пікір білдірді.

Отырыста тараптар сауда-экономикалық күн тәртібін егжей-тегжей талқылады. Тауар айналымын әртараптандыру, логистиканы оңтайландыру, шекара өткелдерінің өткізу қабілетін арттыру, кедендік рәсімдерді цифрландыру мәселелері сөз болды. Көлік-транзитте халықаралық дәліздердегі өзара үйлесім мен инфрақұрылымдық жобаларға екпін түсіру қажеттігі айтылды. Су-энергетика саласында бассейндік қағидат пен маусымдық реттеу, деректер алмасуды жеделдету сияқты практикалық шараларға мән берілді. Мәдени-гуманитарлық байланыстар бойынша ортақ фестивальдер, өңірлік туризм, жастар алмасуы, тарихи-мәдени мұраны насихаттау тетіктері қарастырылды.

Жиынға Қырғыз Республикасы Министрлер кабинеті төрағасының орынбасары – Су ресурстары, ауыл шаруашылығы, өңдеу өнеркәсібі министрі Бақыт Торобаев, Қазақстан Республикасы Премьер-министрінің орынбасары – Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин, Қырғызстан экономика және коммерция министрі Бақыт Сыдықов, Қырғызстан көлік және коммуникация министрі Абсаттар Сыргабаев, Қырғызстан МҰҚК Шекара қызметінің директоры Абдикарим Алимбаев, Қазақстанның көлік министрі Нұрлан Сауранбаев, Қырғызстан энергетика министрі Таалайбек Ибраев, Қазақстан энергетика министрі Ерлан Ақкенженов, Қазақстанның су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов, Қырғызстан мәдениет, ақпарат, спорт және жастар саясаты министрі Мирбек Мамбеталиев, Қазақстанның мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева баяндама жасады. Талқылауларда салалық жоспарлар мен бірлескен жобалардың нақтыланған тізбесі ұсынылды.

Білім және ғылым саласындағы серіктестікке де нақты қадам жасалды. Қазақстанның Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек пен Қырғызстанның Ғылым, жоғары білім және инновация министрі Бақтияр Орозов Ош мемлекеттік университеті базасында Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің филиалы ашылғанын хабарлады. Бұл – академиялық ұтқырлық, ғылыми кооперация және білім беру бағдарламаларын өзара тануды тереңдететін маңызды платформа болмақ.

Келіссөздердің қорытындысында Қазақстан мен Қырғызстан мемлекеттері басшылары Бірлескен мәлімдеме қабылдады. Сондай-ақ Қасым-Жомарт Тоқаев пен Садыр Жапаров Жоғары мемлекетаралық кеңестің жетінші отырысының шешімдеріне қол қойды. Ресми делегациялар 2030 жылға қарай екіжақты тауар айналымын 3 миллиард долларға дейін ұлғайту жөніндегі Жол картасымен және бірқатар үкіметаралық, ведомствоаралық құжаттармен алмасты. Құжаттар сауда кедергілерін азайту, шекара инфрақұрылымын жаңғырту, цифрлық сервистерді енгізу, су-энергетика деректерін уақтылы алмасу, мәдени-гуманитарлық және білім беру жобаларын бірлесіп қаржыландыру сияқты өлшемді шараларды қамтиды.

Тараптар қабылданған шешімдердің орындалуын жүйелі бақылауға келісті. Үкіметтер мен салалық ведомстволарға нақты мерзімдер мен индикаторлар бекітіліп, алға қойылған міндеттердің нәтижелілігі бойынша тұрақты есептілік тетігі енгізіледі. Осылайша, «ынтымақ пен өзара сенімге негізделген серіктестік» формуласы практикалық істермен бекемделмек.