Мемлекет басшысы Қазақ-қытай іскерлік кеңесінің сегізінші отырысында сөз сөйледі

Тоқаев Бейжіңде өткен Қазақ-қытай іскерлік кеңесінде: «Қытай – Қазақстанның тағдыр қосқан тату көршісі, жақын досы әрі мәңгілік стратегиялық серіктесі» деп атап, ынтымақтастықтың жаңа кезеңіне екпін берді. Мемлекет басшысы екі елдің өзара сенімі мен байланыстары іскерлік серіктестікке берік іргетас болғанын айтып, бизнеске нақты бағыт-бағдар ұсынды, деп хабарлайды Anyqtime.kz ақпарат агенттігі.

Басқосу Бейжіңде өтті. Оған Қазақстан мен Қытайдың мемлекеттік органдары, жетекші компаниялары мен қаржы институттарынан 500-ден аса өкіл, соның ішінде 70-тен астам ірі қытай корпорацияларының басшылары қатысты. Осындай ауқымды құрам бизнес диалогтың салмағын айқындады.

Президенттің айтуынша, соңғы жылдары өзара сауда бұрын-соңды болмаған деңгейге көтерілді: 2024 жылы тауар айналымы 44 млрд долларға жетті. «Біз бұл қарқынды бәсеңдетпей, алдағы бес жылда сауданы едәуір ұлғайтамыз», – деді ол. Саяси ерік пен нарықтық әлеует осы жоспарды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Инвестициялық ықпалдастық та кеңейіп келеді: Қытайдың Қазақстан экономикасына салған тікелей инвестициялары 27 млрд долларға жуықтады. Елде қытай капиталы бар 6 мыңнан астам кәсіпорын жұмыс істейді. CNPC, CITIC, SINOPEC, HUAWEI секілді алпауыттармен қатар орта бизнес жобалары да көбейіп отыр.

Көлік-логистика – өзара сауданың «жүйке тамыры». Биыл «Достық – Мойынты» теміржолының екінші желісі іске қосылып, Қытай – Еуропа дәлізінің өткізу қабілеті бірнеше есеге артады. Транскаспий бағыты (TITR) бойынша былтыр 4,5 млн тонна жүк жүріп, бұл көрсеткішті 10 млн тоннаға дейін жеткізу көзделген. Ақтау мен Құрық порттарының мүмкіндігі де ұлғаяды; Ляньюньгандағы бірлескен терминал мен Сианьдағы құрғақ порт транзитті тездетуге қызмет етеді.

Энергетикадағы серіктестік нақты жобалармен бекіп жатыр. Атырауда SINOPEC-пен полиэтилен зауытының құрылысы басталды: қуаты – жылына 1,25 млн тонна, инвестиция көлемі – 7,4 млрд доллар. CNPC қатысуымен Шымкент МӨЗ-ін жедел жаңғырту жоспарда. China Huadian-пен Маңғыстауда 160 МВт бу-газ қондырғысы салынады; жаңартылатын энергетика жобаларына China Power International Holding және China Energy тартылуда.

Атом энергетикасында да ынтымақтастық тереңдейді. Тоқаев пен Си Цзиньпин бұл салада стратегиялық серіктестік орнатуға уағдаласып, CNNC-ті әлеуетті серіктес ретінде атап өтті. Қазақстан қытай технологиясын тартумен қатар маман даярлау ісін де бірге дамытпақ.

Өңдеуші өнеркәсіпте Fujian Hengwang Investment Жамбыл облысында жылына 3 млн тонна болат өндіретін зауыт салуды көздейді. Jiaxin International Алматы облысындағы Бұғыты кенішінде вольфрамды өңдеу жобасын бастады. China Glass-тың шыны зауыты іске қосылды; Алматыда жылына 120 мың автомобиль шығаратын мультибрендті зауыт (GWM, Chery, Changan) және BYD-тың электробус жобасы дайындалуда. Бұл бастамалар экономиканы әртараптандыру мен экспорт әлеуетін күшейтеді.

Ауыл шаруашылығы бағытында Қазақстан Қытай нарығына бидай мен ұн жеткізуді арттыра алады: жыл сайын 10 млн тоннадан астам бидай және 2 млн тоннаға жуық ұн экспортталады. Ақмолада Dalian Group-тың бидайды терең өңдеу кластері ұсынылды, ал Fufeng Group Жамбылда жүгеріні өңдеу жобасын ілгерілетуде. Органикалық ет және сүт өнімдері бойынша да бірлескен өндіріс ашуға шақыру жасалды.

Цифрлық күн тәртібі – келесі басымдық. Қазақстанда аймақтық деңгейдегі алғашқы суперкомпьютер іске қосылды, Alem.AI халықаралық жасанды интеллект орталығы ашылды. «Alatau City» – инновация мен криптоиндустрияға тірек болатын жаңа экожүйе; China State Construction Engineering Corporation-мен келісім жасалып, құрылысқа дайындық жүріп жатыр. Тоқаев Қытайдың ЖИ жөніндегі жаһандық ұйым құру бастамасын қолдайтынын айтты.

Қаржы секторында «Астана» халықаралық қаржы орталығында 4,2 мыңнан астам компания тіркелген, оның ішінде 850-і – Қытайдан. Қазақстан даму банкі юаньмен еурооблигация (Dim Sum) орналастырып, өңірдегі алғашқы мәмілені жүзеге асырды. Бұл халықаралық инвесторлардың сенімін арттырды.

Сөзінің қорытындысында Президент қытайлық бизнесті Қазақстандағы ірі жобаларға белсенді қатысуға шақырды. «Үкімет тарапынан жобалардың ілгерілеуі жоғары деңгейде қадағаланады», – деді ол. Тоқаев екі елдің стратегиялық серіктестігі жаңа серпін алатынына сенім білдірді.