Еліміз шетте қалды: Жаңа дәліз неге Қазақстанды айналып өтуде?

Қазақстанды басып өтпейтін халықаралық теміржол жобаларына тағы бір ел қосылды, деп хабарлайды Anyqtime.kz тілшісі Inbusiness порталына сілтеме жасап.

Жобаға кімдер бірікті?

«Қытай–Қырғызстан–Өзбекстан» теміржол жобасына енді Тәжікстан да қызығушылық танытып отыр. Тәжікстанның көлік министрі Қытай өкілімен кездесіп, бұл бағытқа қосылу ниетін білдірген. Келіссөз нәтижесінде Тәжікстан арқылы өтетін жаңа тармақ жобасы «Жаңа Жібек жолының» бір бөлшегі болады деп келісілді. Жоба бойынша Қытай – Қырғызстан – Тәжікстан – Ауғанстан – Иран – Түркия – Еуропа бағыты пысықталуда.

Қазақстан неге бұл жобадан тыс қалды?

Сарапшылардың айтуынша, Қытай бастаған бұл мультимодальды дәліздер Қазақстанның аумағын әдейі айналып өтуде. Бұған бірнеше себеп бар:

Каспийдің тартылуы: Қазақстан ұсынған су жолы – Каспий арқылы Әзербайжанға жүк жеткізу жолы климаттық факторларға байланысты қиындыққа тап болды.

Санкция қысымы: Бұрынғы дәстүрлі маршруттар Ресей арқылы өтетін. Алайда бүгінде Ресейге салынған санкциялар бұл бағытты тиімсіз етіп отыр.

Қаржылық қолдау: Қытай мен Өзбекстан дәліз құрылысына несие мен жұмыс күшін ұсынып отыр. Қырғызстан мен Тәжікстан да осы мүмкіндікке ие болуға ұмтылуда.

Дәліздің бағыты қандай?

Жаңа теміржол жобасы Қытайдың Қашғар қаласынан басталып, Қырғызстан арқылы Өзбекстанға өтеді. Одан кейін Тәжікстан, Ауғанстан, Иран, Түркия арқылы Еуропаға шығады. Жоба аясында 532 шақырым теміржол салынып, 90-ға жуық тоннель мен көпір тұрғызылмақ.

Қазақстанның сырт қалуы – уақытша ма, әлде тұрақты үрдіс пе?

Қазіргі жағдай бойынша бұл дәліз Қазақстанды елемей, Орталық Азияның басқа елдері арқылы өтуді құп көріп отыр. Әзірге Қазақстан тек Каспий теңізі арқылы балама ұсынуда. Алайда экологиялық және саяси себептерден бұл нұсқа да бәсекеге қабілетсіз көрінеді.

FAQ – Жиі қойылатын сұрақтар

1. Қазақстан бұл жобаға мүлде қатыспай ма?
Иә, қазіргі таңда дәліз жобасына Қазақстан кірмей отыр. Жүк маршруттары еліміздің аумағынан тыс қалыптасуда.

2. Бұл жобалар Қазақстанның транзиттік рөліне қалай әсер етеді?
Егер Қазақстан бұл жобалардан тыс қала берсе, Орталық Азиядағы транзиттік хаб ретіндегі беделі әлсіреуі мүмкін.

3. Қазақстан қандай балама ұсынып отыр?
Каспий теңізі арқылы Әзербайжанға жүк тасымалдайтын теңіз жолын ұсынған. Бірақ бұл бағытта да кедергілер бар.

4. Бұл жобаларды кім қаржыландырып отыр?
Қытай мен Өзбекстан негізгі қаржы көзін ұсынып отыр. Тәжікстанға Иран да көмек көрсетуге әзір екенін білдіргенімен, қаржыландыру тоқтап тұр.

5. Болашақта Қазақстан қосыла ала ма?
Мүмкін, егер жоба кеңейіп, жаңа тармақтар ашылса немесе Қазақстан нақты ұсыныспен шығып, логистикалық жағынан тартымды бағыт ұсынса.