1 қыркүйектен бастап зейнетақы төлемінің тәртібі өзгереді

ҚР Үкіметі 2025 жылғы 18 тамыздағы қаулысымен зейнетақы төлемдері мен Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына (БЖЗҚ) жарналарды ұстау тәртібіне түзетулер енгізді. Өзгерістер 2023 жылы бекітілген ережелерді жаңартып, тағайындау рәсімін жеңілдетуге, проактивті қызметті күшейтуге және есеп айырысу тетіктерін ықшамдауға бағытталған. Қысқасы, азаматқа түсетін бюрократиялық жүктеме азаяды, ал төлемдер «өздігінен» жүретін форматқа бір қадам жақындайды, деп хабарлайды Anyqtime.kz ақпарат агенттігі.

БЖЗҚ жыл сайын 1 наурызға дейін «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясымен деректерді салыстырып отырады. Бұл зейнет жасына жеткен, бірақ өтініш бермеген азаматтарға төлемді проактивті түрде ұсынуға мүмкіндік береді. Яғни, азамат келісім берген сәттен бастап төлем шотқа автоматты түрде аударылады. Екі ұйымның өзара іс-қимылы толықтай цифрлық форматқа көшіріліп, салымшының төлем алуға келісімі де электронды түрде тіркеледі.

Зейнетақы төлемі өтініш берген күннен немесе электрондық өтінімді тіркеу күнінен бастап тағайындалады. Төлемдер зейнеткерлік жасқа жеткенге дейінгі жинақтар бойынша немесе шоттағы қаражат толық таусылғанға дейін жүргізіледі. БЖЗҚ төлем мөлшерін жыл сайын өздігінен қайта есептейді: бұл механизм жинақ қозғалысын, шоттағы қалдықты және бекітілген әдістемені ескере отырып іске асады. Орташа айлық табысты алмастыру коэффициенті де Ережеге сәйкес қор тарапынан есептеледі.

Төлем тоқтатылатын жағдайлар нақты көрсетілген: Қазақстан азаматтығынан айырылу, шетелге тұрақты тұруға кету, не құжаттың жарамсыз деп танылуы анықталса, төлем ережеде көзделген тәртіппен тоқтатылады. Мұндайда азаматтың құқықтарын сақтау және артық төленген сомаларды болдырмау басты қағидат ретінде белгіленеді. Тиісті шешімдер құжаттық негізде қабылданады.

Қайтыс болған салымшыға байланысты төлемдер бөлек реттеледі. Туыстарына жерлеуге біржолғы төлем қарастырылған: ол 94 айлық есептік көрсеткіштен (АЕК) аспайды және марқұмның шотындағы жинақ көлемінен көп болмайды. Егер осы төлемнен кейін шот қалдығы ең төменгі зейнетақы мөлшерінен аз болып шықса, сол қалдық та отбасы мүшелеріне аударылады. Бұл норма жерлеу шығындарын жабуға және отбасыға қосымша қолдау көрсетуге бағытталған.

Жарналарды ұстау тәртібі де жаңарды. Міндетті зейнетақы жарнасы (МЗЖ) мен міндетті кәсіби зейнетақы жарнасы (МКЗЖ) Салық кодексінде көрсетілген кейбір төлемдер мен табыстардан ұсталмайды. Атап айтқанда, Салық кодексінің 319, 329, 330 және 341-баптарында көзделген табыстардың бірқатарынан (жекелеген тармақшаларды қоспағанда) МЗЖ мен МКЗЖ есептелмейді. Сондай-ақ мүгедектігі бар адамдарға заттай нысанда көрсетілетін төлем мен материалдық игілік те жарна ұстаудан босатылады.

Осыған ұқсас қағидалар жұмыс берушілердің пайдасына аударылатын жарналарға да қолданылады. Яғни, белгілі бір төлемдер мен табыс түрлерінен жұмыс берушінің зейнетақы жарнасы есептелмейді. Бұл өзгерістер еңбек нарығындағы әлеуметтік төлемдерді әділ және мақсатты етуге, ал есепшілер мен жұмыс берушілер үшін әкімшілендіруді жеңілдетуге бағытталған.

Жаңартылған тәртіп 2025 жылғы 1 қыркүйектен бастап күшіне енеді. Осы күннен кейін тағайындалатын төлемдер мен ұсталатын жарналар жаңартылған ережеге толық сәйкес жүргізіледі. Азаматтар электронды келісім беріп, проактивті ұсынысты қабылдаған жағдайда, төлемдер банк шотына автоматты аударым ретінде түседі.

FAQ – Жиі қойылатын сұрақ

— Проактивті тағайындау деген не?
Бұл – азамат зейнет жасына жеткені жөнінде мемлекеттік дерекқорлар арқылы анықталған соң, оған төлемді өз бетінше сұратпай-ақ, электронды келісім негізінде ұсыну механизмі. Келісім берілсе, төлем шотқа аударылады.

— «94 АЕК» шектеуі қалай қолданылады?
Жерлеуге арналған біржолғы төлем 94 АЕК-тен аспайды және салымшы шотындағы жинақ сомасынан көп болмайды. Осы төлемнен кейін шотта ең төменгі зейнетақыдан аз сома қалса, ол отбасы мүшелеріне беріледі.