Бектенов 1 қазанға дейін барлық автожол жобаларына толық тексеріс жүргізуді тапсырды: мердігерлердің жауапкершілігі күшейеді

Премьер-министр Олжас Бектенов автожолдардың сапасын арттыру жөніндегі Президент тапсырмаларының орындалу барысын талқылаған кеңес өткізді. Жиында саланың ағымдағы жай-күйі, жаңғырту жоспарлары және жол құрылысына қатысты нормативтік өзгерістер қаралды, деп хабарлайды Anyqtime.kz ақпарат агенттігі Primeminister.kz сайтына сілтеме жасап.

Үкіметтегі басқосуда Көлік вице-министрі Мақсат Қалиақпаров пен «ҚазЖолҒЗИ» АҚ президенті Арман Әлібаева баяндама жасады. Көлік министрлігінің дерегінше, Қазақстандағы автожол желісінің жалпы ұзындығы – 185 мың шақырым. Оның 25 мыңы республикалық маңызы бар бағыттарға тиесілі, 70 мыңы – жергілікті жолдар, ал елді мекендер көшелері 90 мың шақырымды құрайды. Бұл инфрақұрылымды жүйелі жаңғырту басымдық ретінде айқындалған.

Мақсат Қалиақпаров 2025 жылға арналған жоспарларды егжей-тегжей баяндады. Келесі жылы 13 мың шақырым жол әртүрлі деңгейде қамтылады: соның ішінде республикалық деңгейде 2 мың шақырымнан астамы реконструкцияланады. Облыс орталықтарын байланыстыратын 6,6 мың шақырым желі жөндеуден өтеді, ал жергілікті жерлерде 4,1 мың шақырым жаңартылады. Жыл соңында республикалық маңызы бар жолдардың нормативтік жай-күйін 94%-ға, жергілікті жолдардың көрсеткішін 91%-ға жеткізу межеленген.

Салада сапаны күшейту үшін құқықтық база да жаңарды. Сапа орталығы ескертулері жойылмай нысандарды пайдалануға қабылдауға тыйым салынды. 2023 жылдан бастап барлық орташа жөндеу жобалары жобалық шешімдер мен құнның дұрыстығына қатысты ведомстволық сараптамадан өтуге міндеттелді. Бұл шаралар мердігерлер жауапкершілігін арттырып, сапасыз жұмыстардың алдын алуға бағытталған.

Нәтижесінде биылғы жылдың 7 айында бірқатар оң өзгеріс тіркелді. Сапасыз жол-құрылыс материалдары мен ақаулар үлесі 2%-ға азайды. Жергілікті жолдарды қиыршық тастан асфальтбетон жамылғысына ауыстыру көлемі 14%-ға өсті. Жобалық шешімдерді оңтайландырудың арқасында 1 млрд теңгеден астам қаржы үнемделді, ал жергілікті желіні диагностикамен қамту 50%-ға жетті.

Жол құрылысының барлық кезеңіне цифрлық бақылау тетіктері енгізілуде. Сараптаманы автоматтандыру бойынша жүйелер іске қосылып, 384 асфальтбетон зауыты кешенді тексерістен өтті. Сонымен бірге «ҚазЖолҒЗИ» институтымен «кілтті тапсырғанға дейінгі» келісімшарттар жасалып, жобалау құжаттамасына сараптама жүргізу тәжірибесі бекітілді. Бұл процестердің ашықтығын және материалдар сапасын нақты бақылауды қамтамасыз етеді.

Арман Әлібаева жол саласына енгізіліп жатқан цифрлық және технологиялық жаңалықтарды таныстырды. Соңғы бес жылда институт 20-дан астам ғылыми-зерттеу жұмысын орындап, салу және жөндеу әдістемелерін жетілдірді. Жобалау сапасын арттыру үшін жол-құрылыс материалдарының бірыңғай базасы құрылуда және нақты климаттық жағдай мен қозғалыс қарқындылығына сай материал таңдайтын Superpave технологиясы енгізілуде. Бұл шешімдер төсемнің беріктігі мен ұзақмерзімділігін күшейтуге бағытталған.

Кадрлық экожүйе де цифрланды. 2 мыңнан астам пайдаланушысы бар Jolshy дерекқоры салалық мамандар туралы талдамалық ақпарат алуға мүмкіндік береді. База арқылы кадрлық өзгерістер қадағаланып, орындаушылардың біліктілік деңгейі бақыланады. Қазір «ҚазЖолҒЗИ» жол-көлік оқиғаларының себептерін жүйелі талдайтын және қауіпсіздікті арттыруға бағытталған ЖКО талдау порталын әзірлеуде.

Премьер-министр автожолдар желісін кезең-кезеңімен кеңейту мен жаңғыртудың маңызын атап өтті. 2030 жылға дейін шамамен 4 мың шақырым автожол қайта жаңғыртылмақ. Биыл негізгі жобалардың бір бөлігі аяқталуы тиіс, сонымен қатар дайындық деңгейі жоғары жаңа бастамаларға кірісу жоспарлануда: «Ақтөбе – Ұлғайсын», «Қарағанды – Жезқазған», «Атырау – Доссор» бағыттары, Сарыағаш, Петропавл, Рудный және Қызылорда қалаларын айналып өтетін жолдар. Бұған қоса, 2,5 мың шақырым желіге орташа жөндеу жүргізіледі.

Қаржыландыру мен мердігерлік тәртіп айқындалды. Көлік және Қаржы министрліктеріне, сондай-ақ «ҚазАвтоЖол» компаниясына мердігерлерді айқындау мен төлемдерді уақтылы қамтамасыз ету тапсырылды. Өнеркәсіп және құрылыс, Көлік министрліктері «кілтті тапсырғанға дейінгі» ірі жобаларды жедел жүзеге асыру үшін мемлекеттік сараптаманы құрылыс-монтаждау жұмыстарымен қатар жүргізу тетігін әзірлеп, бекітуі тиіс.

Олжас Бектенов сапаға қатысты проблемалық аймақтарды да атап көрсетті. Ұлттық сапа орталығының ескертулеріне қарамастан нысандарды қабылдау жалғасқан өңірлердің қатарында Жетісу мен Алматы облыстары аталды. Мердігер кепілдіктерін орындау және сапасыз материал қолдану мәселелері бар: мысалы, Павлодар тас жолында бетон төсемнің көтеріліп кетуі тіркелген. Солтүстік Қазақстан облысында тексерілген үлгілердің 43%-ы стандартқа сәйкес келмеген, ал Атырау мен Түркістан облыстарында тұрғындар тарапынан сапаға байланысты шағым ең көп түседі.

Үкімет басшысы кепілдік мерзімдерін ұлғайтуды және кепілдік міндеттемелерін тиісінше орындамаған мердігерлердің жауапкершілігін күшейтуді тапсырды. Жергілікті жолдарға бөлінген қаржының игерілуіне де назар аударылды: бюджет көлемі айтарлықтай болса да, кей өңірлерде қарқын төмен. Абай облысында игеру деңгейі – 42%, Ақтөбеде – 52%, Ақмолада – 56%. Мұндай көрсеткіштер жобалардың уақытылы әрі сапалы орындалуына кедергі келтіреді.

Премьер-министр «барлық жобалардың жүзеге асырылуын түгендеп, тәртіп орнату» міндетін қойды. Көлік министрлігі мен Ұлттық сапа орталығына 1 қазанға дейін автожол жобаларының толық тексерісін жүргізу тапсырылды. Тексеру қорытындысы бойынша кінәлі лауазымды және заңды тұлғаларға шара қолдану жөнінде есеп пен ұсыныстар енгізілуі керек. Сонымен бірге Көлік және Қаржы министрліктеріне Ұлттық сапа орталығының әлеуетін күшейту бойынша нақты шешімдер дайындау жүктелді.