Марқұм жерленген соң дене мен жанға не болады?

AnyqTime — Адам бұл дүниеден өткен соң, жер қойнына тапсырылғаннан кейін, не болады? Бұл сұраққа бір ғана жауап жоқ. Ғылым өз уәжін айтады, дін өз көзқарасын ұсынады, ал дәстүр халықтың ұлт ретінде қалыптасқан сенімі мен түсінігін көрсетеді. Үшеуін де қарастырып көрейік.

Дене – топыраққа, жан – сапарға

Адамның жүрегі тоқтаған сәттен бастап тіршілік үдерісі де аяқталады. Бірақ бұл — үдерістің соңы емес, жаңа кезеңнің бастауы. Ғалымдар адамның денесінде болатын өзгерістерді дәл уақытпен сипаттап бере алады.

Алғашқы күндер. Өлімнен кейінгі алғашқы сағаттарда жасушалар өле бастайды. Қан айналымы тоқтап, ішкі ағзалар шіри бастайды. Әсіресе ішек бактериялары белсенді жұмысқа кіріседі. Дененің ішкі бөлігі ең алдымен бұзылады.

Бірнеше аптада. Тіндер шіри түседі, денеден жағымсыз иіс шыға бастайды. Бұл кезде табиғаттың "тазалаушылары" – жәндіктер мен микробтар іске қосылады. Құрттар, қоңыздар өз жұмысын атқарады.

Бірнеше айдан кейін. Жұмсақ тіндер толық шіріп, тек сүйек пен тіс қалады. Уақыт өте келе, олар да ыдырай бастайды.

10–20 жылда. Сүйек те толықтай топыраққа сіңеді. Бұл жердің ылғалдылығына, химиялық құрамына байланысты. Яғни табиғат денені түгел өзіне қайтарады.

Рух қайда барады?

Бұл сұраққа жауап беруде діндердің түсіндіруі әртүрлі. Бір нәрсе анық — көпшілік сенімде адам тек тәннен тұрмайды, оның жаны бар. Жанның сапары – басты мәселе.

Ислам сенімі бойынша. Адам қайтыс болған соң оның рухы «барзах» деп аталатын қабір өміріне өтеді. Сол жерде екі періште — Мүнкәр мен Нәкір келіп, үш сұрақ қояды:
– Раббың кім?
– Дінің не?
– Пайғамбарың кім?

Жауап бере алса – қабірі жайлы, нұрлы мекенге айналады. Ал күнәһар пенде үшін керісінше – тар, қараңғы, азапты орын болмақ. Бұл кезең ақырет келгенге дейін жалғасады.

Христиан түсінігі. Жан денеден бөлінеді де, мәңгілік мекеніне бет алады. Жақсылар – жұмаққа, күнәһарлар – тозаққа. Кейбір бағыттарда «тазару кезеңі» бар деген сенім де бар.

Буддизм мен индуизмде. Бұл діндерде жан өлмейді, тек жаңа денеге ауысады. Яғни реинкарнация. Адам бұл өмірде қалай өмір сүрсе, келесі өмірі соған сай болады. Жақсы адам жақсы кейіпте қайта туады, ал жаман іс жасаған адам ауыр тағдырмен дүниеге келеді.

Қазақы танымда — өліммен өмір бітпейді

Қазақ халқы үшін марқұмды еске алу — тек салт емес, борыш. Жеті күндік, қырқын беру, жылдық ас – барлығы марқұмға көрсетілген құрмет, артында қалғандарға демеу.

Кейбіреулер түсінде марқұмды көрсе, соны «бір белгі», «сөйлеспекші болды» деп жориды. Бұл – рухпен байланыс орнату емес, бірақ бейсаналық деңгейде марқұмды еске алудың белгісі болуы мүмкін. Қазақтың "аруақ риза болмаса, тірі оңбайды" деуі де содан.

Соңы емес – жалғасы

Өлім – аяқталу емес, өткел. Ғылым адам денесінің табиғи жолмен ыдырайтынын дәлелдесе, дін рухтың өмірі әрі қарай жалғасатынын айтады. Ал дәстүр – марқұмды ұмытпай, дұғада ұстауға үндейді.

Бір адам кетеді, бірақ артында сұрақтар, ойлар, естеліктер қалады. Соларға жауап іздеу – тірінің шаруасы.

Ақпарат дереккөзі democrat.kz сайтынан алынды.