31 мамыр – қуғын-сүргін мен ашаршылық құрбандарын еске алу күні

Бүгін – қаралы тарихымыздың ең бір қасіретті беттері еске түсетін күн. 31 мамыр – саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күні. Бұл – атын атауға қорқып, көз жасын жұтып өткен мыңдаған жазықсыз жандардың рухына тағзым ететін, үнсіз жылаған ұрпақтың үнін жеткізетін күн.

Қуғын-сүргін мен ашаршылық – қазақ халқының XX ғасырдағы ең ауыр сынақтарының бірі. 1920–1950 жылдар аралығында Кеңес үкіметінің тоталитарлық саясаты салдарынан Қазақстанда 100 мыңнан астам адам саяси қуғынға ұшырап, олардың 25 мыңнан астамы ату жазасына кесілді. Солардың қатарында ұлт зиялылары – Ахмет Байтұрсынұлы, Сәкен Сейфуллин, Мағжан Жұмабаев, Бейімбет Майлин, Ілияс Жансүгіров сынды тұлғалар болды. Олар "халық жауы" деп танылып, өз елінде жат саналды, ал ұрпағы өмір бойы таңба жамылып өсті.

Қасірет тек сонымен тоқтаған жоқ. 1932–1933 жылдардағы ашаршылық салдарынан 1,5 миллионнан астам қазақ қырылды. Бұл – сол кездегі қазақ халқының үштен бірі еді. Аштан қырылған елдің дауысы қағазға жазылмады, дерегі сандыққа түспеді, бірақ әр қазақтың жүрегінде бұл – жазылмаған жара болып қалды.

Осы жылдары Қазақстан аумағында ГУЛАГ жүйесінің 11 лагері жұмыс істеді. Солардың ішінде әйелдерге арналған "АЛЖИР", Қарағанды маңындағы "КарЛАГ" секілді түрмелерде тұтқындар адам төзгісіз жағдайда өмір сүрді. Олар аш-жалаңаш, балшық пен аязда азап шегіп, соғысқа қару емес, өз ұрпағының көз жасын жеткізді.

Бұл күн – құрғақ ресми деректердің күні емес. Бұл – ұлы әкеден айырылып, баласын іздеген ананың зары, айдалған атасын күтумен ғұмыр кешкен ұрпақтың арманы. Бұл – өткенге тағзым, болашаққа сабақ.

Бүгін еліміздің әр өңірінде еске алу шаралары ұйымдастырылып жатыр. Қуғын-сүргін құрбандарына арналған ескерткіштерге гүл шоқтары қойылып, бір минут үнсіздік жарияланды. Ал кейбір отбасылар үшін бұл күн – атасының бейіті табылмаған күн, есімі ақталмаған жанның күні.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің үндеуінде:

"Біз жазықсыз жазаланғандардың әрқайсысын есте сақтау арқылы ғана кемел келешекке жол ашамыз", – деді.

Қазақ "өткенді еске алмай, болашақты болжау қиын" дейді. 31 мамыр – үнсіз жатқан тарихты сөйлетіп, жоғалған есімді қайта жаңғыртатын күн. Бұл – әр қазақтың естен шығармауға тиіс ұлттық парызы.