«Анамды кәпір санадым…» – Теріс ағымда адасқан қыздың оқиғасы

Он жыл бойы бар шындығын "бауырлардан" іздеп, анасын кәпір санаған бір жас жігіттің шынайы оқиғасы. Дін атын жамылған топтардың ішінде адасып жүріп, көзін тек уақыт пен шынайы өмір ашады. Бұл – өз қолымен қиратқан тағдырын қайта құруға тырысқан адамның ащы шындығы мен ішкі арпалысы туралы әңгіме.

Жанры: Психологиялық драма, әлеуметтік-тәрбие­лік проза
Авторы: Мақпал Ноғайбаева

«Анамды кәпір санадым…» – Теріс ағымда адасқан қыздың оқиғасы

Айлық түскен кезде қыз-келіншектердің базар аралайтын әдеті бар ғой. Мен де сол дағдымен Алматының «Алтын Орда» базарын аралап, керек-жарағымды түгендеп келе жаттым. Бұл базарда қаланың тең жартысы жүр ме дерсің, қарасы қалың.

Құмырсқаның илеуіндей қарбалас сәтте біреумен кенеттен соқтығысып қалдым. Екеуміз де қатты соққыдан бір-бірімізге жалт қарадық. Сыпайы түрде кешірім сұрастық. Қарсы алдымда көзі мөлдіреп тұрған жанды танитын сияқтымын. Ол да маған аңтарылып қарап қалыпты…

Айжанмен (есімі өзгертілген) осыдан он жыл бұрын танысқан едім. Ол – менің жеңгемнің сыныптасы әрі жақын құрбысы. Жеңге деп отырғаным өзіммен түйдей құрдас қыз. Айжан да менімен қатарлас. Біз танысқан кезде, ол жоғары оқу орнын аяқтап, ауылға анасына көмектесуге кеткен болатын. Мен танитын Айжан өз-өзіне сенімді, ақылына көркі сай, сұлу қыз еді.

Ал қазіргі көз алдымда тұрған Айжан мүлдем басқа адам. Соңғы үлгідегі «модный» киімдерді киіп, ең қымбат косметикамен боянып жүретін Айжан емес, басқаша. Басында орамал, үстінде хиджап. Өзгермеген ботадай көздері ғана. Шынын айтсам, көзінен таныдым. Амандық-саулық сұрасқан соң жақын маңдағы асханаға барып, әңгімемізді жалғастырдық. Екеуара әңгімені Айжанның сөз саптасын сақтай отырып жаздық.

– Айжан, қатты өзгеріпсің. Бұл күйге қалай түстің? – дедім құрбымды аяп.

– Барлығы осыдан он жыл бұрын басталды ғой, – деді ауыр күрсініп.

– Сол кезде Ауғанстанда жұмыс істеп жүрген Арман есімді қазақ жігітпен интернет арқылы таныстым. «ВК» желісі жаңадан дамып, жастар арасында белсенділігі артқан кез. Көбі осы желі арқылы хат алысатын. Алғашында бейтаныс жігіттен «өте сұлу екенсіз» деген хабарлама алдым. Осылай интернетте таныстығымыз басталып, күні-түні хат алмасып жүрдік. Арман жұмыс сапарымен Ауғанстанда жүргенін, намазхан жігіт екенін, жақында Алматыға келіп менімен танысатынын айтты.

– Сен сонда мүлде көрмеген адамға тұрмысқа шықтың ба?

– Қалай мүлде танымаймын!? Мен онымен желіде күнде сөйлесіп жүрдім ғой. Уақыт өте келе бауыр басып қалдым. Ол мен сияқты тәрбиелі қазақ қызына үйленгісі келетінін үнемі айтатын. Анама Алматыдан жұмыс іздейтінімді айтып, ініме үйді табыстап қалаға келдім. Арман мені «Сайран» автовокзалынан күтіп алды. Маған сол күні тұрмысқа шық деп ұсыныс жасады. Бірақ оның әйелі болуым үшін хиджап киіп, орамал тағып, намазға жығылуым керек екенін түсіндірді. Мен оны ұнатқаным соншалық, айтқанының бәріне келісім бердім.

– Анаң сенің тұрмысқа шыққаныңды қалай қабылдады?

– Анама қоңырау шалып, «Жақында тұрмысқа шығам. Қалада жұмыс істеп, күйеу балаңыз екеуміз көмектесіп тұрамыз», – дедім. «Қазірше некемізді қидырып, бірге тұрып жатырмыз. Кейін ақша тауып, құдалықтың жөн-жоралғысын жасаймыз. Құдалармен де танысасыздар, тек бізге біраз уақыт керек», – дедім. Анам «Өз ақылың өзіңе жететін қызсың ғой, аман-есен бол. Тек қандай адамға тұрмысқа шықтың, ата-анасы бар ма? Қай жердің тумасы? Немен айналысады?» деп сұрақтың астына алды. Анама «Еш уайымдамаңыз, жақында келеміз. Ол жақсы жігіт, намазға жығылған. Мен де ақырындап дін жолына түстім» дедім. Сонда да анам мен үшін алаңдайтынын ескертті.

Арман екеуміз «Көк базардың» маңынан пәтер жалдап тұрдық. Ол маған немен айналысатынын, қандай жұмыс істейтінін айтпайтын. Бірақ сөз арасында «Қытайдан келген ұялы телефондарды жөндеумен, сатумен айналысатын жігіттерді басқарамын» деп отыратын. Бастапқы жарты жылда жақсы өмір сүрдік. Ол маған діни аудиожазба тыңдататын болды. Намаз оқудың жолын үйретіп жүрді. Орамал тақпайтын, ашық-шашық киінетін құрбыларымды «кәпір» деп, олармен арақатынасымды үздірді. Мен де өзгеріп, Арманның ығына жығылып, тек соны ғана тыңдайтын болдым. Анама ара-тұра ақша жіберіп тұрғаным болмаса, арамыз алыстай берді. Әкем 8-сыныпта өмірден қайтқан еді. Анам әкемнің қазасынан кейін денсаулығы нашарлап, дәрі-дәрмекпен ғана жүретін. Ал мен анамның денсаулығын да ойламадым. «Сіз намаз оқымадыңыз, бұл соның жазасы. Сіз кәпірсіз» деп анаммен сөйлескен сайын ренжітетінмін.

– Күйеуің туралы, оның шыққан тегі, отбасы, әке-шешесі туралы білдің бе? Ол кімдермен көбірек араласатын?

– Ол өзінің туған жері қазіргі Түркістан облысының Сарыағаш ауданы екенін айтқан. Ата-анасы жол апатынан қаза тауып, ата-әжесінің қолында өстім деген. Бірақ Алматыда ешбір туысы тұрмайтын. Оның араласатын ортасы «ахилар» мен «браттар» қауымы. Себебі ол уақытының көбін сол «бауырларымен» өткізеді. Кейбір кездері нағыз өмір Сирияда, сол жақтағы «бауырларымызға» көмектесуіміз керек. «Жиһад» жасау біздің парызымыз» деген сияқты әңгімелерді жиі айтатын. Бірақ соларға қарай бет бұрып, солардың бір бөлшегі екенімді түсінбеппін. Мен өздерін «сестра» деп атайтын оның достарының әйелдерімен таныстым. Тек солармен ғана араластым.

– Олар да намаз оқитын қыздар ма?

– Иә, олар менің күйеуімнің «бауырларының» әйелдері. Тіпті кейбіреуінің күйеуі түрмеде екен. Арамыздағы бір қыз түрмеде жазасын өтеп отырған жігітпен интернет арқылы танысып, телефонмен некесін қидырыпты. Ол жігітінің жазасы өтелгенше күтпек.

– Арманмен неше жыл отастың? – дедім сөзін бөліп.

– Біз 2008 жылы таныстық. Жарты жыл хат алысып жүріп, сол жылы жазда некелестік. Арманмен 2 жыл бірге тұрдым. 2010 жылдың күзінде ол жұмыс бабымен Ауғанстанға кетті. Бірақ мен біз жалдап тұрған пәтерде жалғыз тұрдым. Ал пәтерақы мен азық-түлікке «Арман жіберді» деп Мұрат деген «бауыры» ақша әкеліп жүрді. Күйеуім жарты жылдай хабар-ошарсыз кетті. Кейін телефоныма қоңырау шалып, ол жақтағы жұмысы бітпей жатқанын, жақын арада Алматыға келмейтінін айтты. Арада тағы екі жыл өтті. Мен осы аралықта барахолкада сатушы болып жұмыс істедім. Өйткені Арманның «бауырлары» пәтерақымды төлегенімен, азық-түлікке ақша бермеді.

– Ал Арман қайда жоғалып кетті, ешкімнен сұрастырмадың ба?

– Қаладағы «брат» деп жүрген «бауырларынан» сұрастырғанымда, Арманды «жақын арада оралады» деп жұбататын. Бірақ күйеуім сол кеткеннен мол кетті. Қайтып оралған жоқ. Бір күні ол маған өзіне жала жабылып, Ақтөбеде түрмеде отырғанын, 3-4 жылдан кейін оралатынын айтып хабарлама жіберді. Сөзінің соңында «Мен саған «талақ» бердім. Бұрынғыдай пәтерақыңды төлеп тұруға көмектесе алмаймын. Басыңды босаттым, жаныңды баға алмасаң ауылыңа қайт!» деді.

– Сонымен, ауылыңа қайттың ба?

– Жоқ, қалай қайтам? Анамды кәпір санап, онымен араласпағаныма біраз жыл болған. Туыстарым да менен сырт айналған. Ауылға баруға бетім жоқ. Базардағы жұмысымды жалғастырып, «сестраларыммен» бірге тұрып жаттым. Арамыздағы ең үлкен «сестрамыз»: «Күйеуің талақ берсе, үш айдан кейін тұрмысқа шығуыңа болады. Біз сені өзіміздің қауымдағы жігітпен таныстырамыз», – деді. Қанша қарсылық білдірсем де, «бұл мұсылман әйелінің парызы» деп түрлі уағыз айтты. Ақыры көндірді.

– Ары қарай не болды?

– «Сестралардың» ықпалымен бізге келіп көмектесіп жүрген Тахир деген жігітпен некемді қидым. Неке қиғаннан кейін, ол «бауырларыма» айтып, сенің барлық жағдайыңды жасатамын» деді. Бірақ бір ай өткеннен кейін «жұмысқа шық, маған отбасымызды асырайтын әйел керек» деді. Мен қайтадан жұмысқа шықтым. Ай сайын тамағымызды алып отырдым. Сонда да істеген ісім оған жақпай, күнде таяқ жейтін болдым.

– Сонда ажырасқаның қалай?

– Сол кезде басым қатты ауырып, ауруханаға түстім. Менің қолымнан, аяғымнан ұстап, анам мен әпкемнің есімдерін атап, «Маған көмектесіңдер» деп жылайтынмын. Бірақ менің «сестраларым» мен күйеуім анамның, әпкемнің, туғандарымның бәрін кәпір санап, маған жақпады. Оларды іздеп, шақырдым, бірақ біреу де келмеді. Бір күні күйеуімнің «бауырлары» мені пәтерден қуып шықты. Сол түні түнде далада отырып, өліп кетсем екен деген ой болды. Ертесі таңертең полицияға хабарласып, «күйеуімнің қолынан жапа шекті» деп арыз жаздым. Кейін арнайы орталыққа орналасты.

– Анаң туралы еш ойламадың ба?

– Анамды ешкімнен жасырып, жасыра алмайтынмын. Менің өзіме қатты өкпем бар. Оның мені түсінбегенін, сүймегенін, «кәпір» деп санағанын қалай түсінемін? Сол үшін анамнан алыстап кеттім. Бірақ қазір көзім ашылып, анамның жолын таңдауымның қате екенін түсіндім. Егер анам мені басқаша қабылдаса, мен де осындай ауыр жағдайға түспес едім. Қазір анаммен қайтадан жақындасып жатырмыз.

– Әңгімеңді бөліскеніңе рақмет, Айжан. Сенің оқиғаң – қазіргі таңда дін мен отбасының қақтығысы, жастар арасындағы қиындықтарды көрсететін мысал.

"Өмірден алынған әңгімелер..." тобынан